|
'Etek Sarý, Sen Etekten Sarýsýn..' Süleyman ÖZEROL
2004 yýlý Mayýsýnda Ankaradan Malatyaya döndüðüm sýralarda Ýl Turizm Müdürü Ali Cengiz aradý. Ceylan Malatyaya gelerek Etek Sarý türküsünün klipini çekecekmiþ, Ýstanbuldan arayan olursa yardýmcý olmamý rica etti. Bir iki gün sonra Rezzan Haným aradý, öykülü türküler olup olmadýðýný sordu. Dizi haline getiriyorlarmýþ. Arguvan Türküleri kitabýmýzýn yakýnda çýkacaðýný, öykülerin kitapta yer almasý nedeniyle yardýmcý olamayacaðýmý söyledim. Etek Sarý türküsünün öyküsünü gönderebileceðimi belirttim. Aþaðýdaki yazýyý hazýrladým.
Âþýk Vahap Alkan
Âþýk Vahap Alkan, 1937 yýlýnda Hekimhan ilçesine baðlý Baþkavak köyünde doðdu. Ýlkokulu köyünde okudu. On yaþlarýnda baðlama ile tanýþtý. Komþu köy Ballýkayalý Kör Mustafa lakabýyla anýlan Mustafa Kocamandan ve diðer dede-âþýklardan saz çalmasýný öðrenen Mustafa ve Murtaza Takmaz adlý köylülerinin çevresinde toplanan gençlerden birisi olarak baðlama çalmayý geliþtirdi. 18-20 yaþlarýnda çalýp çaðýrmaya baþladý.
Hem yaþadýðý, hem de çevresel olaylardan esinlenerek-etkilenerek yazdýðý þiirlerinde hasret, gurbet, sýla, mahpusluk, özlem, sevda, Almanya gibi konularý iþledi, birçoðunu seslendirdi. Hem kendi yapýtlarýný hem de Hekimhan, Arguvan, Çamþýhý türkülerini-deyiþlerini seslendirdi. 1968, 1969 yýllarýnda iki plak doldurdu. Köyünde çiftçilikle uðraþýrken 1973 yýlýnýn Ocak ayýnda Almanya'ya iþçi olarak gitti. 1974'te izine döndüðünde Malatya'da Umut Plak'ta ilk ve tek kasetini doldurdu. 1973 - 1980 yýllarý arasýnda Âþýk Yoksuli, Muhlis Akarsu, Âþýk Mahzuni gibi ozanlarla Almanya konserlerine katýldý. Âþýk Yoksuli ile yakýn dostluðu oldu. Halen Almanyada yaþamaktadýr.
Türkülerinin büyük bölümü oðlu Behlül Alkan tarafýndan kasete okundu. "Etek sarý sen etekten sarýsýn"," Hangi gün gözyaþý yiyem?", "Seher yeli selam söyle yârime" ve daha birçok türküsü yaygýnlaþtý, baþkalarý tarafýndan da okundu. Bazýlarý onun yapýtlarýný anonimmiþ ya da kendi yapýtlarýymýþ gibi okudular. Oðlu Behlül Alkan da dâhil olmak üzere onun adýndan söz eden olmadý. Etek Sarý Sen Etekten Sarýsýn" Aþýðýmýz, hercai gönüllüdür. Bir gün genç bir kadýn görür ve ondan etkilenir. Duygu, düþünce ve hayalleri türküye dökerek dile getirir. Etek sarý sen etekten sarýsýn Kurban olam Beydaðýnýn karýsýn Sordum o güzele kimin yarýsýn Ben sormadan dolu gibi döküyü
Bir gömlek almýþtým hasa bezinden Âlem düþman oldu senin yüzünden Git sevdiðim saðlýðýnan gelirsem Yar kör olam öpeceðim gözünden
Bir gömlek almýþtým kolu düðmeli Ýnsan sevdiðine boyun eðmeli Sevince de deste baþý sevmeli Kurban olam Arguvanlý geline
Sallanarak gelin indi pýnara Lütfeyle ki gelin atým sulana Seni benden beni senden eyleyen Ölmeye de mezar mezar dolana
Aþýða göre, gelinin tülbendinin altýndan çýkan ve savrulan saçlarý, giydiði eteðin rengi de sarý; teni, Beydaðýnýn karý gibi beyazdýr. O bir deste baþýdýr. Yiðit severse, deste baþý sevmeli!
Hasa bezinden, kollarý düðmeli gömleðini onun için giyer, atýyla onu görmek için pýnarýn baþýna gider. Gelin onunla konuþmaz, gözlerinden de dolu gibi yaþ döker.
Sever, ama kavuþamaz Arada engeller vardýr. O, baþkasýnýn yâridir. Seni benden beni senden ayýran-Ölmeye de mezar mezar dolana diye beddua eder.
* * * Yazýyý Rezzan Hanýma faksla gönderdim. Yaz geldi, Beydaðýnýn karý eridi, Ceylan gelmedi!
* * * Hemen geriye dönerek Ceylanýn türküyü kimden aldýðýna bakalým
Âþýk Vahap Alkandan sonra Teslim Budak ve Hasan Durak da okudular. Türkü Ceylan, Ýbrahim Tatlýses ve Gönül Yarasý filminde Meltem Cumbul, Yadigâr Altay, Celal Özer, Azer Bülbül ve daha birçok sanatçý tarafýndan okunmuþtur.
Müziðindeki bazý düzenlemelerin türküye yeni bir tat katmasýna karþýn sözlerinin ve ezginin deðiþtirilmesi-baþka bir aðýzla okunmasý bir o kadar tatsýz bir durum ortaya çýkarmýþ; türkü arabeskleþmiþ ve aðýz özelliðini yitirmiþtir.
Türkümüzün ilk dörtlüðünü bir kez daha birlikte okuyalým:
Etek sarý sen etekten sarýsýn Kurban olam Beydaðýnýn karýsýn Sordum o güzele kimin yarýsýn Ben sormadan dolu gibi döküyü
Bazý sanatçýlarýn üçüncü dizeyi Sordum sual ettim kimin yârisin ya da Sordum soruþturdum kimin yârisin biçiminde deðiþtirerek okuduðundan çok, ezginini deðiþtirilmesi ve aðýz yapýsýnýn bozulmasý üzerinde durmak istiyorum.
Okuyuþlarda bir koþutluk var ve dize sonlarýndaki sahiplik (iyelik) eklerinin deðiþtirildiðini görüyoruz.
sarýsýn > sarýsan karýsýn > karýsan yarýsýn > yarýsan döküyü > dökiyi
Günlük yaþamda Arguvanda bu aðza rastlayamazsýnýz. Kaldý ki, türkülerde Azeri-Türkmence lehçesinin etkili olduðu bazý bölgelerimizin söyleyiþ özelliðini getirip Arguvana yamarsanýz olacaðý bu!
45 yýldan beri yöre kültürünün farkýndayým, 25 yýldan buyana da derleme ve araþtýrma çalýþmalarý yapýyorum. 1989 yýlýndan buyana ise düzenli bir biçimde Arguvan türküleri ile ilgileniyorum. Arguvan yöresinde böyle bir söyleyiþ biçimi yok!
Aðýzlar; halk müziðinde yöreyi-yerelliði belirleyici, zenginlik kazandýrýcý, beðeniyi yönlendirici-netleþtirici
Türkülerimizin özünü, özgünlüðünü bozmayalým.
Kaynak ve haber :15.OCAK 2008 Malatyahaber.com
Türküyü Rahmetli Teslim Budak Seslendirmiþtir. Not:Müzik parçasý paylaþým sitesi http://www.youtube.com/ sitesinden alýnmýþtýr.VEDAT SOÐUKPINAR |