|
EVLÝYA ÇELEBÝNÝN SEYAHATNAMESÝNDE HEKÝMHAN Melih Yýlmaz (Türk Dili ve Edebiyatý öðretmeni BAFRA-SAMSUN) Hekimhanlý sevgili dostuma bu çalýþmasýný bizle paylaþtýðý için teþekkür ediyorum. SOÐUKPINAR
1065 SENESÝ CEMAZÝYELULÂ AYININ ÝLK GÜNÜNDE, ÜSKÜDAR ÞEHRÝNDEN ÇIKIP MELEK AHMET PAÞANIN ARDI SIRA VAN EYÂLETÝNE GÝDÝÞÝMÝZÝ BEYAN EDER *
Buradan yüz bin güçlükle geçip yedi saatte Kangal kasabasýna geldik. Sivas topraðýnda, Türkmen aðasý hükmünde idare olunur. Bir han ve câmii ile birkaç dükkâný vardýr. Türkmen yataðý olup korkulu ve tehlikeli bir yerdir. Buradan yine doðuya gidip Alaca han menziline geldik. Burasý da Sivas topraðýnda ve Türkmen aðasý idaresinde, Türkmen yataðý küçük bir handýr. Duvarlarý nakýþlý olduðundan, Alacahan derler. Yol için çok gerekli bir han olup, Uzun Hasanýn oðlu Yakup Han tarafýndan yaptýrýlmýþtýr. Buradan da doðuya doðru giderek Hasan Çelebi köyüne geldik. Sivas topraðýnda, üç yüz haneli, camii ve haný olan Türkmen yataðý bir köydür. Halký hep þahsevenlerdendir. Buradan kýble tarafýnda ilerleyip, daðlar içindeki Çökeç köyüne gittik. Kýþýn þiddetinden daha ileri gidemeyip, burada çöktük kaldýk. Yüz hâneli, mâmur bir köy olup hâss-ý hümâyundur. Halký þahsevenlerdendir. Bunca asker burada barýnamadýklarýndan, halký periþan oldu. Oradan yine doðuya giderek beþ saatte Hakem Haný kalesine geldik. Mýsýr diyârýnda Hâkim Biemrillahý Hýns-ý Mansura sürgün ettiklerinde, buradan güvenle gelip geçmek için, Hâkim Biemrillah bu haný yaptýrmýþtýr. Hâkim hanýnýn yanlýþ söylenmesinden galat olarak Hâkem haný derler. Sivas topraðýnda, Türkmen yaylaðý içinde eski bir handýr. Amma, derbend çalýnýr bir yerdir. Etrafýnda abâdân yer olmadýðýndan yüz, iki yüz kiþi burada kalmaya korkardý. Fakat sonra, Sultan Dördüncü Mehmedin veziri buraya saðlam bir kale yaptýrýp içine cephâne, üç yüz nefer ve dizdâr koymuþtur. Demir kapýlarýný kapatarak gelen gideni Malatya ve Ulaþ kasabasýna ulaþtýrmakla görevlendirmiþtir. Ayrýca üç yüz ev yaptýrýp bütün halkýný aðýr vergilerden af tutmuþtur ki bu yollar güvenli ola. Bir camii, bir eski han, bir hamam ve yüz kadar dükkân yaptýrýp geliþtirmiþ, bunlarýn idaresi için mütevelli ve hâkim tayin etmiþtir. Günden güne geliþmekte olup havasý ve suyu lâtif, yeni bir kaledir.
* Seyahatname, Evliya Çelebi, Tam Metin, cilt ¾ sayfa.417-418, Üç Dal Neþriyat, Ýstanbul, 1986
Sözlükçe:
1065 Hicri yýlý 1655 miladi yýl Cemaziyelula: Arabi aylarýn beþincisi olan cemaziyelevvelin bir baþka kullanýlýþý. Hâss-ý hümâyun: Padiþahlýðýn malý. (Hass: Osmanlý Ýmparatorluðunun eski dönemlerinde devletin büyüklerine ayrýlan ve yýllýk geliri yüz bin akçeden yukarý olan arazi.) Hâkim Biemrillah: Miladi 985-1021 yýllarý arasýnda yaþamýþ Fatýmî halifesi. Hýns-ý Mansur: Günümüzde Adýyaman ili. Galat: Yanlýþ, yanýlma, yanlýþlýkla. Derbend: Dar geçit, boðaz. Abâdân: Þen, imar edilmiþ yer, yerleþim yeri. Dizdâr: Kale muhafýzý
|